Expo (UN)SHAME
- 18 oktober 2025 4 januari 2026
(UN)SHAME maakt ruimte voor wat we graag in de donkerte laten zoals gevoelens die te rauw zijn, lichamen die afwijken van het vertrouwde, waarheden die te zwaar wegen voor een beleefd gesprek.
Hier wordt schaamte benoemd, ontmaskerd en vriendelijk gevraagd haar plaats af te staan.
Doorheen de geschiedenis hebben samenlevingen bepaalde ervaringen met zwijgen omhuld.
Waarover je niet mag spreken, wordt taboe. Wat verborgen moet blijven, wordt een bron van schaamte. Maar waarover moeten we ons precies schamen? En vooral, wie dicteert dat? Want schaamte en taboe zijn nooit neutraal: ze worden gevormd door macht, door wie wel en niet mag spreken.
Wat betekenen onze stiltes? Welk offer brengen we door te zwijgen en verbergen?
Wat zou er gebeuren als we onze schaamte in het licht brengen – niet alleen om te onthullen, maar om te begrijpen, te genezen en in verzet te komen? Hoe kunnen rituelen helpen om ons te bevrijden van het juk van wat we niet mogen voelen?
Deze expo loopt van 18.10.2025 tot 4.01.2026 bij GUM & Plantentuin.
Toegang met je museumticket.
Vier kunstenaars onderzoeken wat we gewoonlijk in de duisternis bewaren. Ze ontleden de vele, complexe lagen van schaamte – als een proces met open einde. Daarin ontbloten ze wat niet uitgesproken wordt, wat ongemakkelijk voelt. Ongefilterd en intiem, kwetsbaar en uitdagend. Elk werk stapt uit het keurslijf van de fluistertoon en daagt ons uit te reflecteren over wie mag spreken en wat telt als ‘normaal’ of ‘vanzelfsprekend’.
Kom. Luister. Leg oude veronderstellingen naast je neer. Stel vast hoe krachtig het is te benoemen wat lastig is.
Zie wat er gebeurt wanneer schaamte in het licht komt – en we echt gaan luisteren.
Met Hanne Lamon, Giulia Cauti, Ugo Woatzi & Loïs Soleil.
Vulva Obscura
Lange tijd bleef de vulva in stilte gehuld, onzichtbaar in de wetenschap en beladen met taboe. Dat blijkt ook uit de terminologie: woorden als ‘schaamlippen’ ademen schaamte. Pas de laatste decennia begonnen gynaecologen werkelijk te onderzoeken hoe de vulva, clitoris en vagina precies functioneren. Het feit dat dit zo lang heeft geduurd, legt de diepe genderkloof in onze gezondheidszorg bloot.
De Belgische fotograaf Hanne Lamon legde voor Vulva Obscura honderd mensen met een vulva vast op de lens en geeft zo letterlijk een inkijk in wat gewoonlijk verborgen blijft. Voor deze ‘vulvaportretten’ gebruikte ze soms een zelfgemaakte camera obscura (de voorloper van het fototoestel), in de vorm van een gesloten schoenendoos met een klein gaatje waar het licht doorheen komt. Andere foto’s nam ze met een polaroidcamera. Ze weerspiegelen en bejubelen de ongeziene diversiteit van de vulva. Tijdens de fotosessies deelden veel deelnemers verhalen over hun vulvaschaamte. Lamon besloot ze te verzamelen en te delen, in een poging het stigma rond de vulva weg te nemen.
Viva la vulva!
Hanne Lamon
Sinds twee decennia maakt Hanne Lamon (°1982) verstilde foto’s van haar alledaagse leven, doordrongen van een tegendraadse schoonheid. Haar werk legt de nadruk op lichaamstaal, subtiele aanrakingen, draperieën en mysterieuze landschappen. Experimenterend met analoge fotografie, fijnzinnige druktechnieken en bijzondere papiersoorten, creëert ze beelden die tegelijk verhullen en onthullen. Lamons poëtische universum, vaak geworteld in persoonlijke worstelingen en gevoelens van verlies en hoop, is intiem én universeel herkenbaar.
Herbe Folle / Chameleon
Herbe Folle
De Franse titel Herbe folle verwijst naar onkruid, ongewenste wilde planten die overal opduiken en letterlijk welig tieren. Daarnaast herinnert folle aan een scheldwoord dat de queer community intussen heeft omarmd, en dat een beeld oproept van vrouwelijkheid, extravagantie en het afwijken van de normen. Woatzi gebruikt deze dubbele betekenis om een vraagteken te zetten bij de werking van macht, zowel op sociaal, wetenschappelijk als koloniaal vlak. Het werk koppelt planten aan queer identiteiten en verzet zich op die manier tegen hiërarchische structuren die bepaalde lichamen, biologische soorten of gedragingen als onnatuurlijk of misplaatst bestempelen. In plaats daarvan komt er ruimte vrij voor verscheidenheid en voor nieuwe rituelen om collectief te erkennen wat anders is.
Chameleon
In queer communities betekent ‘chameleoning’ dat je je (gender)expressie aanpast aan dominante normen om jezelf te beschermen. Door strikte verwachtingen en taboes kan zichtbaarheid namelijk risico’s opleveren. Onzichtbaarheid wordt zo een survival tool. Maar dat uitwissen heeft een keerzijde: authenticiteit verdwijnt, identiteiten verliezen hun stem en schaamte krijgt de overhand.
Ugo Woatzi
Ugo Woatzi (°1991) is een Belgische beeldend kunstenaar die werkt met fotografie, video en installatie. Vanuit een queer perspectief onderzoekt Woatzi thema’s als intimiteit, veerkracht en de politiek van zichtbaarheid. Hun collaboratieve praktijk beweegt zich tussen kwetsbaarheid en verzet en creëert beelden die vaste identiteiten doorbreken en ruimte maken voor veelstemmigheid.
Bedroom Culture / Je Me Souviens
Bedroom Culture
Het concept van de 'slaapkamercultuur' werd voor het eerst onderzocht in het baanbrekende essay Girls and Subcultures (1976) van cultuurtheoreticus Angela McRobbie en socioloog Jenny Garber. Het beschrijft hoe de slaapkamer voor veel tienermeisjes de plek is waar ze zich cultureel en sociaal kunnen uitdrukken: in tegenstelling tot jongens, die hun community en identiteit eerder vinden in de openbare ruimte, blijven meisjes vaker aan huis gekluisterd. Dat is een gevolg van gendernormen, verwachtingen van ouders en voor veiligheid. De slaapkamer wordt zo voor meisjes de ruimte waar ze hun identiteit uitdrukken en op hun eigen manier deel kunnen uitmaken van de jongerencultuur, in de vorm van mode, muziek, tijdschriften en gesprekken. Er is dus sprake van een ruimtelijke ongelijkheid: de deelname van meisjes aan de jongerencultuur blijft vaak beperkt tot wat er binnenshuis gebeurt, terwijl jongens zich vrijelijk kunnen bewegen in de openbare ruimte, aldus Garber en McRobbie.
Je Me Souviens
Je Me Souviens biedt inzichten in het patriarchale geweld, verankerd in het dagelijks leven van vrouwen en maar al te vaak verzwegen, verborgen of genegeerd. Door middel van versnipperde beelden en herinneringen getuigt Loïs Soleil over een nuchtere, gedeelde werkelijkheid waarin seksistisch en seksueel geweld niet de uitzondering is, maar de norm. Elk verhaal weerspiegelt de pijn die het vertellen ervan met zich meebrengt.
Loïs Soleil
Door middel van digitale kunst, performance, installaties, poëzie en geluid wil de Frans-Schotse kunstenaar Loïs Soleil met haar artistieke praktijk een brug slaan tussen het emotionele en het politieke door intersectionele cyber/techno-feministische vragen te stellen. Haar werk confronteert de alledaagse seksistische structuren van het internet, de vooringenomen algoritmen en de cultuur. Het onderzoekt de relaties tussen popcultuur, identiteit en voyeurisme om een vrouwelijke blik te illustreren waarin seksualiteit, liefde, kwetsbaarheid en empowerment tot uiting kunnen komen.
Haar werk werd onlangs bekroond met een Ars Electronica Honorary Mention Award. Ze was te zien op verschillende culturele evenementen en in verschillende instellingen, zoals Cultuurcentrum Grimbergen, Centre Wallonie-Bruxelles | Parijs, Marres, Beursschouwburg, argos centrum voor audiovisuele kunst, La Biennale de Liège (Mutantx), La biennale Chroniques, Centrale for Contemporary Art, iMAL Art Center for Digital Cultures & Technology etc..
© Benjamin Huynh
TRAUMA(tanz)
Kunstenaar en kostuumontwerper Giulia Cauti laat zich door de inzichten van Nederlandse psychiater Bessel Van der Kolk inspireren om het universele karakter van trauma te verkennen door middel van materiaal en beweging. In haar werk symboliseren bioplastische structuren de sluimerende ervaringen uit het verleden. De structuren zijn oplosbaar en weerspiegelen zo het vergankelijke karakter van trauma’s. Daarmee suggereert Cauti dat genezing mogelijk is, zelfs als er littekens achterblijven. In TRAUMA(tanz) tekenden de deelnemers een kaart als hulpmiddel om de eigen trauma’s te voelen en interpreteren, en werden ze geïnterviewd. Naargelang de ervaringen en emoties die ze beslisten te delen, kregen ze een draagbare sculptuur van bioplastic waarop ze fysiek konden reageren. Zo konden ze hun ervaringen objectiveren en kanaliseren naar een plek buiten henzelf, waardoor ze hun verleden transformeerden in een empowerend ritueel.
Giulia Cauti
Giulia Cauti (1991, Italië/Brazilië. zij/haar) is kostuumontwerpster, beeldend kunstenaar en performer. Ze studeerde cum laude af als master in beeldende kunst, kostuumontwerp (Koninklijke Academie voor Schone Kunsten/RAFA - Antwerpen, België, 2021), waarbij ze haar masteronderzoek richtte op de verschillende vormen en betekenissen van trauma en hoe deze te vertalen via beeldende en podiumkunsten. Biomaterialen werden metaforen voor dergelijke doelen, vanwege hun uiterlijk, kenmerken en eigenschappen.
Ze heeft onlangs het startonderzoeksproject ‘TRAUM (droom) + RAUM (ruimte) = TRAUMA’ afgerond, eveneens binnen RAFA. Ze behoort tot de ontvangers van de beurs ‘Italian Council’ (2024), gepromoot door het Directoraat-generaal voor Hedendaagse Creativiteit van het Italiaanse Ministerie van Cultuur.
Chloé Wasselin Dandre
Chloé Wasselin Dandre (°1996, Frankrijk) behaalde een diploma Graphic Design in Parijs, en een Bachelor Scenografie en Kostuumontwerp aan de Toneelacademie Maastricht. Zij werkt als scenograaf en kostuumontwerper voor theater. Voor haar is theatervormgeving spelen met symbolen, rituelen, perceptie, ruimte en tijd. Ze ontwerpt werelden in beweging die medespelers worden voor de performers.
Zij werkt graag met analoge machines, handgemaakte objecten, sterke contrasten en gedurfde kleurenkeuzes. Sinds 2021 werkte ze aan projecten met verschillende huizen en gezelschappen waaronder NTGent, Werktoneel, KVS, De Studio, Theater Wuppertal, Het Nieuwstedelijk, SKaGeN, BERLIN, Bronks, Action Zoo Humain en HET Nieuwstedelijk.
Voor (UN)SHAME ontwerpt zij voor de eerste keer een scenografie voor een museum.
© Darin Morsel
Marjan Doom & Bethan Burnside
Marjan Doom
Sinds 2020 is Marjan Doom artistiek en algemeen directeur van het GUM en de Plantentuin. Ze ziet het museum als een forum voor twijfel en frictie, waar uiteenlopende disciplines samenkomen in een filosofisch verhaal over kennis en verbeelding. In haar tentoonstellingen belicht ze de zoekende mens en schuwt ze maatschappelijke thema’s en taboes niet, met projecten zoals Post Mortem (2015), Phallus. Norm & Vorm (2022–2023) en Wonderkamer van de Waarheid (2024–2025).
Naast haar werk als curator en auteur (Het Museum van de Twijfel, 2020) doet ze onderzoek aan de UGent naar de rol van musea als plekken voor betekenisgeving en kritische emancipatie. Ze is lid van verschillende adviesraden en bestuursorganen, waaronder Musea Brugge, Forum Wissen Göttingen en KASK & Conservatorium Gent.
© Gerbrich Reynaert
Bethan Burnside
Bethan Burnside is een neurowetenschapper en curator op het snijvlak van wetenschap, kunst en gezondheid. Hen baseert zich op benaderingen vanuit het principe van rechtvaardigheid voor mensen met een handicap en op hun eigen levenservaring om meer zorgzame, participatieve en inclusieve methoden voor curatorschap te ontwikkelen. Hun recente curatorprojecten zijn onder meer For some time I've been standing (Kunsthal Gent, 2025), An Institution is not an Island at (KASK & Conservatorium, 2025) en She Must Establish Himself (De Singel Arts Centre, 2025).
Als Bethan niet bezig is met cureren, werkt hen als wetenschapscommunicator bij het VIB-KU Leuven Center for Brain & Disease Research en is hen lid van de stuurgroep van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Bethan is zowel neurowetenschapper als curator van opleiding, met een master in neurowetenschappen van King's College London en een postdoctorale opleiding in curatorstudies aan het KASK.
